Tabiat ne'mati

                       Shifobaxsh ne’matlar

    

          Tabiat  insonlar  uchun  mo’jizakor  o’simliklar dunyosini  hadiya  etganki  , o’z dorivorlik
Xususiyati bilan  ko’plab xastaliklarga davo bo’lgan  o’simliklar dunyosi necha asirdirkiInsonlarning salomatliligi yo’lida xizmat qilib kelmoqda .
          Shifobaxshlik  xususiyati bilan juda  qadim zamonlardan  ma’lum bo’lgan,  eramizdan 3000 yil avval   turli xil xastaliklarni    davolashda qo’llanilgan shirinmiya o’simligining shifobaxshlik  xususuyati  borasida  yana  bir bor so’z ochmoqchimiz .

Tibbiyotda shirinmiyaning ildizi va ildizpoyasidan  tayyorlangan dorilar va  ekzema va neyrodermit  ,tromboflebit  tufayli vujudga kelgan trofil   yaralarda  ,shirincha ,diater ,stamatologiyada yig’ma choy sifatida stamatit , ginginit , paradon  angina , yiringli og’ir kasalliklarda ,tish og’rig’da ,meda o’n ikki barmoq ichak yara kasalliklarida,zaxarlanish ,Addison  kasalligi , bod ,  belangi   ,bug’ma  , sil ,chipqon ,teri kasalliklarini  davolashda  qo’llaniladi .

               Shirinmiya o’simligining  priparatlari : nafas yo’llari kasallanganda , balg’am ko’chiruvchi ,surunkali qabziyatda ,yengil surgi dori, gliciram ,astma ,ekzema  alergiya  , denmatit , liviritronyallig’lanishida ,spasimga qarshi  qo’llaniladi .

                Kundalik  turmushda shirinmiya  o’simligi ildizi bilan damlama , yig’ma choy sifatida  qo’llansa bo’ladi .

               Masalan: Shirincha ,diater  kasaliklarida ;

          - Og’izi  yopiladigan  sirli idishga  ikki osh  qoshiq yig’ma  ( shirinmiya ildizi quritilib maydalangan xolatida  )  solib  ustiga  1 stakan  qaynab  turgan suv qo’yiladi va  15  minut  damlab qo’yiladi .   Bunda u tez –tez  aralashtiriladi . So’ngra  idishni olib  xona  xaroratida  45 minut  sovitiladi  ,  ikki qavat dokadan suziladi  .  Kuniga  2 stakandan ichiladi .

             Stamatologiyada  :

          Yig’madan  5 osh qoshiq  olib ,yarim litr qaynab turgan suvga solinadi  va  30 minut  damlab qo’yiladi , sovutiladi, dokadan suziladi .   Bu damlama – stomatit , ginginit , paradon ,angina  hamda  boshqa yallig’lanish  , yiringli  og’iz kasalliklarida ,tish og’rig’ida  kuniga 5-6 marta og’iz chayiladi                  Meda va  12  barmoq ichak  yara kasalliklarida. 

           Bunda 1:10(10 gr maydalangan  shirinmiya ildizi  100 ml qaynagan suvga solinadi ,chayqatiladi ,dokadan suziladi ) nisbatdagi damlama  meda ichak  sanchig’da  kuniga 3-4 mahal ovqatdan 20 minut oldin  1/3 stakandan ichiladi . Meda va  12  barmoq ichak  yara kasalliklarida uxlashdan oldin  1 stakandan ichiladi . Ekzema  va neyrodermit   kasalliklarida : 

           Shirinmiya  ildizi damlamasidan  kuniga  3 maxal  ovqatdan oldin  1/3-1/2  stakandan ichiladi. Tromboflebit  tufayli  vujudga kelgan trofik  yaralarda :

          -Shirinmiya ildizi damlama sifatida  3 maxal  ovqatdan oldin  1/3  stakandan ichiladi.  Tibbiyotda dori –darmon ishlab chiqarishda , shuningdek oziq –ovqat  ,kimyo va kon

Metallurgiya sanoatida ham  ishlatiladi .

       Tarkibi jihatidan jenshenga taqqoslanuvchi shirinmiya o’simligining kimyoviy 

tarkibi  nimalardan tashkil topganligi xaqida  to’xtalib o’tamiz .

     Kimyoviy  tarkibi .   maxsulot  tarkibida 24 % gacha glucirrizin ( uch asosli glicirirzin kislotaning  kaliyli va  kalsiy tuzi )  bo’ladi. Glisirizin likozitlarga o’xshash modda bo’lib triterpin saponinlarga

kiradi . U qandga nisbatan  40 marta  shirin gidrolizlanganda qand o’rniga ikki  moloekula glyukuron

kislata  (shuning uchun  xaqiqiy glikozid emas ) hamda bir asosli glicirretin kislata  (aglyukon )

hosil  qiladi . Qizilmiya  ildizida yana 28 taga yaqin  (4 %  atrofida ) flavonoidlar  (likviritin,likviritozit

Izolikvirtin ,likurozid ,lakrozid ,glabrozid , izoglabrozid ,glikozidlari va larning aglikonlari  ) ,glycerin

va glikozarin  ( 2-metil -7-oksi -8-asetil  -izoflavan ) birikmalari  ,2-4 % achchiq  modda , triterpenoid

oleanan , efir moyi ,vitamin  C , asparagin , 6-34 % kraxmal  20% gacha mono va  disaxaridlar

pestin va boshqa moddalar bor . Qizilmiyaning yer ustki qismi afon glikozidlarga bor.

undan kversitin ,izokvercetin ,kempforol ,astragallin ,izoramnenin ,folerozit ,glifozit ,saporetin

viteksin ,glabranin  va boshqa  flavonoidlar  ajratib olingan .Glicerrizinning suvdagi  eritmasi

chayqatilsa saponinlar singari turg’un ko’pik hosil  qiladi ,lekin qizil on tanachalarini eritmaydi ,ya’ni

qonni gemoliz qilmaydi , faqat gidroliz natijasida hosil bo’lgan aglikoni –gilitsirin kislata reaksiyasini

beradi.

                                                                                                 Xaitova Ma’rifat bilan tayyorlandi